Duyarlı Konak
İnsan vücudu mikroorganizmaların girişi
ve çoğalmasına karşı kendini çeşitli savunma mekanizmaları ile korur.
Savunma mekanizmaları normal çalışırsa enfeksiyon meydana gelmez. Ancak
mekanizmalar herhangi bir nedenle zayıflarsa mikroorganizmalar hastalığı
başlatırlar.Böyle kişilere duyarlı konak denir.
Savunma mekanizmaları; kötü hijyen
koşulları, beslenme bozukluğu, yaşın her iki uç noktası (Bebeklik –
Yaşlılık), iklim, fiziksel bariyerlerin yetersizliği (cilt ve
mukozalarda ki bozukluklar), kalıtımsal yada kazanılmış bağışıklık
sistemi yetmezlikleri, stresler, kronik hastalıklar, tıbbi ve cerrahi
tedaviler, yetersiz bağışıklama (Aşılar) gibi nedenlerle zayıflar ve
kişi hastalıklara duyarlı hale gelir.
Enfeksiyonların bulaşma yolları
-
1.Hava yolu ile
Mikroorganizmaları içeren
partikül yada toz parçacıkları havada uzun süre asılı kalır ve hava
akımları ile geniş alanlara yayılırlar. Solunarak duyarlı konak
tarafından alınırlarsa hava yolu ile bulaş meydana gelir. Örneğin:
Tüberküloz (Verem)
-
2.Temas yolu ile
Doğrudan temas , dolaylı yoldan
temas ve damlacık saçılması ( Öksürme, hapşırma ,gülme ile ortama
saçılan damlacıklar ) yollarından biri ile olur.
-
Doğrudan temas:
Mikroorganizmaların insandan insana fiziksel dokunma ile bulaşmasıdır.Uçuk ve bit enfeksiyonu örnek verilebilir.
-
Dolaylı temas:
Duyarlı kişi mikropla bulaşmış bir nesneye dokunursa meydana gelir. ( Kapı kolu , asansör düğmesi v.b.)
-
Damlacık saçılması:
Hasta kişinin solunum
salgıları ile temas sonucu oluşur. Hasta konuşma, gülme, hapşırma,
öksürme ile ortama enfekte salgılar saçar. Bunlar havada 1 metre kadar
yayılarak yakında ki kişinin ağız, burun, göz dokularında yerleşebilir.
Boğmaca, grip, zatürre damlacık saçılması ile bulaş gösteren
enfeksiyonlardır.
-
3.Ara kaynak ile
Duyarlı bir kişi tarafından
alınıncaya kadar mikroorganizmaların yaşam döngüsünü sağlayan maddeler
ara kaynaktır. Su, kan, serum,plazma ,çeşitli tedaviler , yiyecek
maddeleri ve dışkı ara kaynak olabilir.Tifo, HepatitA, Kolera bu
enfeksiyonlara örnek verilebilir. Yurt dışı seyahatlerinde açıkta
satılan yiyecekleri almamak , kapalı kutularda satılan ve güvenli
olduğundan emin olunacak sıvıları tüketmek sağlık açısından çok
önemlidir.
-
4.Vektör yolu ile
Mikroorganizmayı canlı bir
organizmaya aktaran pire , kene ya da sivrisinek gibi bir ara taşıyıcı (
vektör ) varsa vektör yolu ile bulaş meydana gelir. Daha çok tropikal
bölgelerde görülür. Lyme hastalığı kenelerle , Sıtma sivrisineklerle
insanlara bulaşan hastalıklardır.
Enfeksiyonların giriş yolları
Enfeksiyon etkeninin duyarlı kişiye girme ve yayılma yoludur. Bazı mikroorganizmalar için özel giriş yolları vardır.Bunlar:
- Tüberküloz (Verem), Soğuk algınlığı
,difteri, grip , boğmaca gibi enfeksiyonların mikropları solunum sistemi
yoluyla vücuda girerler.
- AIDS, Hepatit B virüsleri kan dolaşımıyla ya da diğer vücut sıvıları ile girerler.
- Salmonella (Tifo), kolera sindirim sistemi yoluyla girerler.
- Gonore (Bel soğukluğu), Sifiliz(Frengi) etkenleri üreme organları öncelikli olmak üzere mukozalardan girerler.
- Kuduz, tetanoz mikropları cilt bütünlüğünün bozulduğu yerlerden vücuda girerler.
Enfeksiyonlardan Koruyucu Önlemler
Enfeksiyon hastalıklarının ortaya
çıkmasını ve yayılmasını önlemek için yapılabilecek birçok şey vardır.
Bunları şöyle sıralayabiliriz:
-
Kapsamlı Bağışıklama:
Enfeksiyon hastalıkları görülen
bölgelere seyahat edenlerin yada bu bölgelerden göç edenlerin aşılanması
, çocukluk ve yetişkin aşılarının tam ve düzenli yapılması gibi.Bugün
bağışıklama ile difteri ,tetanoz,boğmaca ,kızamık , kızamıkçık , bir
kısım menenjit tipleri, çocuk felci ,hepatit B , hepatit A,pnömokoksik
pnömoni ( zatürre ) , influenza ( grip ) ve kuduz dahil olmak üzere bir
çok hastalığı kontrol etmek mümkündür.
Hamilelerde yapılan bağışıklama
plasenta yoluyla bebeğe antikorların geçmesini sağlar.Emzirmekle de
annenin antikorları bebeği bazı enfeksiyonlardan korur.
-
Koruyucu İlaçlar:
Hastalık ortaya çıkmadan o
hastalığa karşı etkili ilaçların başlanmasıdır. Koruma amaçlı
antibiyotik kullanımı ancak tehlikeli enfeksiyonlarla karşılaşma
olasılığı bulunan kişiler için olmalıdır. Örneğin sıtmanın endemik
olduğu ülkelere giderken sıtmaya karşı koruyucu ilaç kullanımı .
Antibiyotiklerin gelişigüzel
,fazla miktarda ve sürede , hatalı kullanımı dirençli
mikroorganizmaların ortaya çıkmasına ve sonuç olarak tedavisi güç
enfeksiyonların gelişmesine neden olur.
-
Beslenme:
Vücut besinler yoluyla alınan
proteinlerden antikorlar üretir. İyi beslenmeyen kişi , yetersiz protein
alımından dolayı, yayılım gösteren mikroorganizmalara karşı yeterli
mücadele oluşturamaz . Bu nedenle dengeli beslenme vücudun mikroplardan
korunması ve vücut direnci için çok önemlidir.
-
Çevresel koşulların düzeltilmesi:
Kirli, sağlıksız ve bakımsız ortamlar her türlü enfeksiyon için en iyi zeminlerdir.
-
Hijyen :
Sadece su ve sabunla yapılacak
basit bir uygulama bu iş için yeterlidir. Temizlik kurallarına uymak
cildi kaygan ve nemli tutarak, cilt çatlaklarından korur.Bu da
mikropların ciltten geçişini engeller.Hijyenin yetersiz olması
enfeksiyon riskini artırır. Bakımsız cilt daha kolay çatlar , aynı
zamanda kirli bir cilt mikroorganizmaların barınmasına ve çoğalmasına
uygun bir ortam oluşturur.
-
Maske kullanımı:
Özellikle solunum yoluyla bulaşan
enfeksiyon hastalıklarında ( Tüberküloz , Soğuk algınlığı , Difteri ,
Grip , Boğmaca ) ve diğer bütün bulaşıcı hastalıklarda uygun maske
kullanımı , enfeksiyonun bulaşmasının ve kişiler arasında yayılımının
önlenmesinde çok büyük önem taşır. Normal koruyucu maske , mikroplara
karşı öldürücü madde içeren T maske , daha rahat solunumun da
yapılmasını sağlayan geliştirilmiş özel maskeler mevcuttur.
-
Seyahat önlemleri:
Yurt dışı seyahatlerine
çıkılacaksa gidilecek ülkede ki bulaşıcı hastalıklardan korunmak için ,
en az 15 gün önce Seyahat sağlığı merkezlerine başvurarak gerekli
aşıları yaptırmak ,koruyucu ilaçları başlamak , danışmanlık hizmetlerini
almak bireysel olarak yapılması gereken çok önemli uygulamalardır.
