Duyarlı Konak
İnsan vücudu mikroorganizmaların girişi ve çoğalmasına karşı kendini çeşitli savunma mekanizmaları ile korur. Savunma mekanizmaları normal çalışırsa enfeksiyon meydana gelmez. Ancak mekanizmalar herhangi bir nedenle zayıflarsa mikroorganizmalar hastalığı başlatırlar.Böyle kişilere duyarlı konak denir.
Savunma mekanizmaları; kötü hijyen koşulları, beslenme bozukluğu, yaşın her iki uç noktası (Bebeklik – Yaşlılık), iklim, fiziksel bariyerlerin yetersizliği (cilt ve mukozalarda ki bozukluklar), kalıtımsal yada kazanılmış bağışıklık sistemi yetmezlikleri, stresler, kronik hastalıklar, tıbbi ve cerrahi tedaviler, yetersiz bağışıklama (Aşılar) gibi nedenlerle zayıflar ve kişi hastalıklara duyarlı hale gelir.
Enfeksiyonların bulaşma yolları
-
1.Hava yolu ile
Mikroorganizmaları içeren partikül yada toz parçacıkları havada uzun süre asılı kalır ve hava akımları ile geniş alanlara yayılırlar. Solunarak duyarlı konak tarafından alınırlarsa hava yolu ile bulaş meydana gelir. Örneğin: Tüberküloz (Verem)
-
2.Temas yolu ile
Doğrudan temas , dolaylı yoldan temas ve damlacık saçılması ( Öksürme, hapşırma ,gülme ile ortama saçılan damlacıklar ) yollarından biri ile olur.
-
Doğrudan temas:
Mikroorganizmaların insandan insana fiziksel dokunma ile bulaşmasıdır.Uçuk ve bit enfeksiyonu örnek verilebilir.
-
Dolaylı temas:
Duyarlı kişi mikropla bulaşmış bir nesneye dokunursa meydana gelir. ( Kapı kolu , asansör düğmesi v.b.)
-
Damlacık saçılması:
Hasta kişinin solunum salgıları ile temas sonucu oluşur. Hasta konuşma, gülme, hapşırma, öksürme ile ortama enfekte salgılar saçar. Bunlar havada 1 metre kadar yayılarak yakında ki kişinin ağız, burun, göz dokularında yerleşebilir. Boğmaca, grip, zatürre damlacık saçılması ile bulaş gösteren enfeksiyonlardır.
-
Doğrudan temas:
-
3.Ara kaynak ile
Duyarlı bir kişi tarafından alınıncaya kadar mikroorganizmaların yaşam döngüsünü sağlayan maddeler ara kaynaktır. Su, kan, serum,plazma ,çeşitli tedaviler , yiyecek maddeleri ve dışkı ara kaynak olabilir.Tifo, HepatitA, Kolera bu enfeksiyonlara örnek verilebilir. Yurt dışı seyahatlerinde açıkta satılan yiyecekleri almamak , kapalı kutularda satılan ve güvenli olduğundan emin olunacak sıvıları tüketmek sağlık açısından çok önemlidir.
-
4.Vektör yolu ile
Mikroorganizmayı canlı bir organizmaya aktaran pire , kene ya da sivrisinek gibi bir ara taşıyıcı ( vektör ) varsa vektör yolu ile bulaş meydana gelir. Daha çok tropikal bölgelerde görülür. Lyme hastalığı kenelerle , Sıtma sivrisineklerle insanlara bulaşan hastalıklardır.
Enfeksiyonların giriş yolları
Enfeksiyon etkeninin duyarlı kişiye girme ve yayılma yoludur. Bazı mikroorganizmalar için özel giriş yolları vardır.Bunlar:
- Tüberküloz (Verem), Soğuk algınlığı ,difteri, grip , boğmaca gibi enfeksiyonların mikropları solunum sistemi yoluyla vücuda girerler.
- AIDS, Hepatit B virüsleri kan dolaşımıyla ya da diğer vücut sıvıları ile girerler.
- Salmonella (Tifo), kolera sindirim sistemi yoluyla girerler.
- Gonore (Bel soğukluğu), Sifiliz(Frengi) etkenleri üreme organları öncelikli olmak üzere mukozalardan girerler.
- Kuduz, tetanoz mikropları cilt bütünlüğünün bozulduğu yerlerden vücuda girerler.
Enfeksiyonlardan Koruyucu Önlemler
Enfeksiyon hastalıklarının ortaya çıkmasını ve yayılmasını önlemek için yapılabilecek birçok şey vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
-
Kapsamlı Bağışıklama:
Enfeksiyon hastalıkları görülen bölgelere seyahat edenlerin yada bu bölgelerden göç edenlerin aşılanması , çocukluk ve yetişkin aşılarının tam ve düzenli yapılması gibi.Bugün bağışıklama ile difteri ,tetanoz,boğmaca ,kızamık , kızamıkçık , bir kısım menenjit tipleri, çocuk felci ,hepatit B , hepatit A,pnömokoksik pnömoni ( zatürre ) , influenza ( grip ) ve kuduz dahil olmak üzere bir çok hastalığı kontrol etmek mümkündür.
Hamilelerde yapılan bağışıklama plasenta yoluyla bebeğe antikorların geçmesini sağlar.Emzirmekle de annenin antikorları bebeği bazı enfeksiyonlardan korur.
-
Koruyucu İlaçlar:
Hastalık ortaya çıkmadan o hastalığa karşı etkili ilaçların başlanmasıdır. Koruma amaçlı antibiyotik kullanımı ancak tehlikeli enfeksiyonlarla karşılaşma olasılığı bulunan kişiler için olmalıdır. Örneğin sıtmanın endemik olduğu ülkelere giderken sıtmaya karşı koruyucu ilaç kullanımı .
Antibiyotiklerin gelişigüzel ,fazla miktarda ve sürede , hatalı kullanımı dirençli mikroorganizmaların ortaya çıkmasına ve sonuç olarak tedavisi güç enfeksiyonların gelişmesine neden olur.
-
Beslenme:
Vücut besinler yoluyla alınan proteinlerden antikorlar üretir. İyi beslenmeyen kişi , yetersiz protein alımından dolayı, yayılım gösteren mikroorganizmalara karşı yeterli mücadele oluşturamaz . Bu nedenle dengeli beslenme vücudun mikroplardan korunması ve vücut direnci için çok önemlidir.
-
Çevresel koşulların düzeltilmesi:
Kirli, sağlıksız ve bakımsız ortamlar her türlü enfeksiyon için en iyi zeminlerdir.
-
Hijyen :
Sadece su ve sabunla yapılacak basit bir uygulama bu iş için yeterlidir. Temizlik kurallarına uymak cildi kaygan ve nemli tutarak, cilt çatlaklarından korur.Bu da mikropların ciltten geçişini engeller.Hijyenin yetersiz olması enfeksiyon riskini artırır. Bakımsız cilt daha kolay çatlar , aynı zamanda kirli bir cilt mikroorganizmaların barınmasına ve çoğalmasına uygun bir ortam oluşturur.
-
Maske kullanımı:
Özellikle solunum yoluyla bulaşan enfeksiyon hastalıklarında ( Tüberküloz , Soğuk algınlığı , Difteri , Grip , Boğmaca ) ve diğer bütün bulaşıcı hastalıklarda uygun maske kullanımı , enfeksiyonun bulaşmasının ve kişiler arasında yayılımının önlenmesinde çok büyük önem taşır. Normal koruyucu maske , mikroplara karşı öldürücü madde içeren T maske , daha rahat solunumun da yapılmasını sağlayan geliştirilmiş özel maskeler mevcuttur.
-
Seyahat önlemleri:
Yurt dışı seyahatlerine çıkılacaksa gidilecek ülkede ki bulaşıcı hastalıklardan korunmak için , en az 15 gün önce Seyahat sağlığı merkezlerine başvurarak gerekli aşıları yaptırmak ,koruyucu ilaçları başlamak , danışmanlık hizmetlerini almak bireysel olarak yapılması gereken çok önemli uygulamalardır.
